«Черкес ФМ» лъэпкъ радиор нобэ адыгэ дунейм Iулыдж ин щызиIэ IуэхущIэу зэфIэуващ. Уеблэмэ, хамэ къэрал куэдым щикъухьа адыгэхэр нэхъри зэрипхыжу, адыгэбзэм и IэфIагъыр игъэнаIуэу, адыгэ хабзэм и купщIэр тхузэпкърихрэ лъэпкъ макъамэ дахэм дыщIигъэдэIуу ди гъащIэм щыщ Iыхьэ хъуащ. Радиом лэжьэн зэрыщIидзэрэ мы гъэм щэкIуэгъуэм (ноябрым) и 6-м илъэс ирокъу. А зэман кIэщIым къриубыдэу абы цIыху мин бжыгъэ къыдихьэхащ, къэрал куэдым къыщацIыхуащ, иджырей радиор зыхуэдэр цIыхубэм наIуэ ящищIащ. Адыгэ радио къызэIухыным жэрдэмщIакIуэ хуэхъуари, ар лажьэу езыгъэжьари Къэбэрдей-Балъкъэр, Ингуш Республикэхэм щIыхь зиIэ я артист, режиссёр, продюсер цIэрыIуэ Хьэцей Тимурщ. Iуэхум пэщIэдзэ хуэхъуам, нобэ зэрызиужьам тедгъэпсэлъыхьыну Тимур упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзащ. Дехъуэхъуащ дызыщыгуфIыкIыпэ адыгэ Iуэхум гъуэгуанэ кIыхь иIэну. — Тимур, «Черкес ФМ»-р япэ дунейпсо адыгэ радиощ икIи къэрал зэмылIэужьыгъуэхэм зэрыщылажьэр къэплъытэмэ, къызэрымыкIуэ медиа-проект ин хъуащ. Зэман кIэщIым къриубыдэу цIыху куэдым ягу дыхьащ, уеблэмэ, лъэпкъ щэнхабзэм и зыужьыныгъэ зы лъэбакъуэшхуэу плъытэ хъунущ. Дауэ уигу къэкIат апхуэдэ радио къызэбгъэпэщыну? — ЦIыхур и адэжь хэкум пэIэщIэу щыпсэум деж и лъэпкъ зэхэщIыкIыр куэдкIэ нэхъ куу мэхъу жысIэмэ, сыщыуэну къыщIэкIынкъым. ЩIыналъэм упэжыжьэми, лъэпкъ тхыдэр, щэнхабзэр, хабзэр, бзэр IэщIыб зэрумыщIыным ухущIокъу, ахэр псэкупсэ къулеягъыу къыздыбохьэкI. Сэ иджыпсту Москва сыщопсэу, сыщолажьэ, ауэ хэкупсэ нэсу сызэрыщытым и щыхьэтщ зи гугъу сщIыхэр зэи IэщIыб зэрызмыщIар. Мис апхуэдэ щхьэусыгъуэхэм къахэкIыу сигу къихьащ адыгэ радио къызэзгъэпэщыну. Ар куэдрэ къесхьэкIа мурадкъым. АтIэ, спорт пэшым сыщIэту сигу къыщыкIым, пIалъэ тезмыгъэкIыу лэжьапIэм сынэсри, елэжьын щIэздзащ. Куэд дэмыкIыуи, къыздэлэжьэну гуп зэхуэсшэсри, си гурылъыр нахуапIэ хъуащ. Радио къызэбгъэпэщу, лажьэу ебгъэжьэныр, дауи, Iуэху къызэрыгуэкIкъым, зэ IуплъэгъуэкIэ къызэрыпщыхъум хуэдэу. Ауэ зы илъэсым къриубыдэу проектыр дубзыхури, иджырей радиом и жыпхъэ псоми изагъэу зэтедгъэпсыхьащ. — Нобэ дызыхэпсэукI лъэхъэнэм Iуэху зэрыщащIэри, къэралыр зэрызэрагъакIуэри бжыгъэхэр зи лъабжьэ (Digital) Iэмал гъуэзэджэхэращ. Гуапэ пщымыхъуу къанэкъым лъэпкъри зэманым декIуу зэрыдэбакъуэр. Ди Iэгу илъ телефонымкIэ дуней псор щызэщIэдгъэхьэ XXI лIыщIыгъуэм фIыгъуэшхуэщ абы тет радио-приложенэ къызэрыунэхуар. Пэжщ, зэкIэ псоми къагурыIуэкъым телефоным тет радиом и лэжьэкIэр, абы уасэ щIэптын зэрыхуейр. «Радио Черкес ФМ» приложенэм и зэхэлъыкIэм, ар зэрылажьэм и гугъу уэзгъэщIынут. — Пэжу, радиом зэи пщIэ щIату щытакъым. Ауэ дэ дызыхэпсэукI лъэхъэнэм езэгъ радио бгъэлэжьэным, псом хуэмыдэу телефонхэм гугъуехьыншэу трагъатхэрэ, щыхуейм деж къызэIуахыурэ едэIуу зэтеухуэным мылъку токIуадэ. КъинэмыщIауэ, ар гъэлэжьэныр къыщIыдэхъулIэр щылажьэ цIыхухэм я гуащIэмрэ зэчиймрэщ. Радиостанц щыIэныр техникэ и лъэныкъуэкIэ къызэбгъэпэщын, махуэ къэс абы къит нэтынхэр бгъэхьэзырын, къэптын щхьэкIэ, шэч хэмылъу, зэмани, мылъкуи мымащIэу ухуейщ. Къапщтэмэ, иджыпсту тIыгъ телефонхэм апхуэдэ гуэдзэн куэд хэтщ ахъшэ и уасэу. Ар цIыхухэм къащэху икIи къагъэсэбэп зэманым къыкIэрымыхуу псэун, заужьын, лэжьэн папщIэ. Абы ипкъ иткIэ, «Черкес ФМ»-м ахъшэ зэриуасэр зэманым къигъэув пщалъэщ, армыхъумэ къэмыхъуа Iуэхугъуэ гуэркъым. Дэ ахъшэ къэдлэжьын папщIэ, рекламэ бжыгъэншэ эфирым къидгъэувэкъым. Ар щIэдмыдэр цIыхухэм я щхьэ едмыгъэужэгъун, гупсэхуу адыгэ радиом едгъэдэIун щхьэкIэщ. Радиор къызэгъэпэщыным, махуэ къэс гъэлэжьэным, щылажьэхэм улахуэ етыным мылъку зэрытекIуадэр къыхэплъытэмэ, абы щIэптыну сом тIэкIур къохьэлъэкIын хуейкъым. Жэщми-махуэми лажьэ адыгэ радиом уедэIун папщIэ, зы мазэм долларитI иримыкъу щIэптыныр дэнэ къэрали щыхьэлъэу си гугъэкъым. — Сыт хуэдэ нэтынхэр къитрэ радиом? Сыт абы едэIухэм нэхъыбэу зэхахыну зыхуейр? — «Черкес ФМ»-м и эфирым уэрэд дахэ куэд къоуэ иджырейхэми, нэхъ пасэхэм щыIа уэрэджыIэхэми ягъэзащIэу. Уэрэдхэм, шэч хэмылъу, зэман нэхъыбэ хухэхащ. Дэ далъоIэс Къэбэрдей-Балъкъэрым, Къэрэшей-Черкесым, Адыгейм, уеблэмэ нэгъуэщI къэралхэм щыпсэу, щылажьэ адыгэ уэрэджыIэхэм я творчествэми. Абы едэIуа дэтхэнэми игу дыхьэ, и псэр зыгъэпсэху макъамэ щызэхихын хуейщ, фIыуэ илъагъу уэрэджыIэм «щыIущIэн» хуейщ. КъинэмыщIауэ, сэбэп хъуну къэтлъытэу хэдгъэхьахэм ящыщщ «Адыгэ хабзэ» рубрикэр. Мыбы кIэщIу щIэхщIэхыурэ уигу къыщагъэкIыж адыгэ хабзэм щыщ Iыхьэхэмрэ лъэпкъ дауэдапщэхэм хэлъ щхьэхуэныгъэхэмрэ. МащIэрэ IэфIу жыхуиIэм хуэдэу, утемызашэу, ауэ щIэх-щIэхыурэ зэхэпхрэ уигу ибубыдэфу дгъэпсащ хабзэм епха Iыхьэр. Апхуэдэ дыдэщ «Адыгэ псалъэжьхэр» рубрикэри. Лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ къыдекIуэкI Iущагъхэмрэ купщIэ зыхэлъ псалъэ шэрыуэхэмрэ махуэм зыбжанэрэ зэхэпхыныр лейкъым. Сабийхэм папщIэ радиом ущрихьэлIэнущ адыгэ таурыхъхэм. Абыхэм щIапIыкIа ныбжьыщIэр акъылкIи, бзэкIи, гупсысэкIи зэщIэузэдауэ къызэрытэджым шэч хэлъкъым, ар къыхэтлъытэри, пщыхьэщхьэм, гъуэлъыжыгъуэм, ирихьэлIэу таурыхъхэр къэтту едгъэжьащ. Эфирым махуэм зыбжанэрэ къохьэ «ХъыбарыщIэхэр». Дауи, а рубрикэри зыхухэхар адыгэращ. Адыгэ дунейм къыщыхъу сыт хуэдэ Iуэхугъуэ гуапэри зэрыблэдмыгъэкIыным иужь дитщ. Ди щIалэгъуалэм я ехъулIэныгъэри, ди лъэпкъым ифI зыхэлъ Iуэхури, спортым, щIэныгъэм, медицинэм, щэнхабзэм, нэгъуэщI лъэныкъуэ куэдми теухуа адыгэ къэхъукъащIэ куэд къыдот. Адыгэм зыгуэр къехъулIауэ, къыдэхъуауэ зэхэтхауэ зыри къэдгъанэкъым, нэхъыбэм зэхахмэ ди гуапэщи. ЦIыху нэхъыбэ дихьэхыу, нэхъыбэ тепсэлъыхьыжу зи хъыбар къытIэрыхьэхэм ящыщщ гушыIэхэр. Ахэри и чэзум эфирым къыхоувэ. Хъарзынэкъэ, махуэм зы гушыIэ хъыбар цIыкIу зэхэпхрэ, абы уи гукъыдэжыр къиIэтмэ?! — Адыгэ уэрэд дахэ куэд къоуэ фи радиом, хэт абы къитыну уэрэдхэр къыхэзыхыр? Сыт нэхъ зытефщIыхьыр абыхэм фащыхэдэкIэ? — Радиом къитыну уэрэдхэр къыхэзыхыр сэращ. Мыр лажьэу щедгъэжьэнум сытIысри, уэрэд мини 3-м щIигъу седэIуащ. Абыхэм 300 къудей къахэсхауэ аращ. Сыт хуэдэ абы хыхьахэр? Куэдым ягу дыхьахэмрэ фIагъ лъагэ иIэу ирагъэтхахэмрэщ. АдыгэбзэкIэ уэрэд зэрыжиIэ къудейр шэсыпIэкъым си дежкIэ. АтIэ, макъкIи, макъамэкIи, жыIэкIэкIи къызыхуэтыншэу щытын хуейщ. Абы ипкъ иткIэ, нобэ радиом къитыр ди уэрэджыIэхэм я IэдакъэщIэкI нэхъыфI дыдэхэращ. Иджыри зэ жызоIэри, Iуэхур зытетщIыхьыр и фIагъращ, абы и лъэныкъуэкIэ цIыху зыбжанэ къыздолажьэ. — Москва лажьэу щебгъэжьа радиор нобэ къэрал куэдым нэсащ, дунейпсо мыхьэнэ иIэ хъуащ. Урысейм нэмыщI сыт хуэдэ къэралхэм щылажьэрэ? — Радиор къызэзгъэпэщыну иужь сыщихьам ар дуней псом къыщыIуу зэрыщытынум тесщIыхьат. Ауэ япэ щIыкIэ 2019 гъэм щэкIуэгъуэм (ноябрым) и 6-м Урысейм лэжьэн щыщIидзащ, 2020 гъэм и гъэмахуэм Тыркуми, Иорданиеми Iуэхур зэтеубла щыхъуащ. НобэкIэ а къэралищращ нэхъыбэ цIыху щедаIуэр. Ауэ Германиеми, Америкэми, Израилми, нэгъуэщI щIыпIэхэми къипсэлъыкIыр куэдщ я телефонхэм трагъэтхауэ едэIуу. Дуней псор зэпызыщIэ Инстаграмым напэкIуэцI щыдиIэщи, абыкIи, нэгъуэщI IэмалхэмкIи хъыбар къыдагъащIэ, я еплъыкIэхэр къыджаIэ. Хуабжьу ди гуапэщ ар зигу ирихь куэд зэрыщыIэр, лъэпкъыпсэ, хэкупсэу хамэ къэрал щыпсэухэр зэрызэпищIэр. ЖыпIэнуракъэ, радиом едэIухэм махуэ къэс къахохъуэ, ди гугъэщ дяпэкIи нэхъыбэ хъуну. — Зы илъэс гъуэгуанэ къызэвнэкIащ. Абы къриубыдэу фщIа Iуэхум и пIалъэм тепщIыхьмэ, иджыри сыт хэплъхьэ хъуну радиом и лэжьыгъэм? Сыт хуэдэ мурадхэр фиIэ, псом хуэмыдэу ар зытещIыхьа адыгэхэр къэрал 50-м щIигъум зэрыщыпсэур къэплъытэмэ? — Дауи, лъэныкъуэ куэдкIэ ебгъэфIакIуэ, зебгъэужь хъунущ радиом. Ауэ ар мылъкушхуэ зытекIуадэ Iуэхущ. Мы проектыр дунейпсо проекту къежьащ. НэгъуэщI къэралхэм щылажьэу дутIыпща радиор тыркубзэкIэ, хьэрыпыбзэкIэ зэддзэкIауэ, абыхэм къагурыIуэн хуэдэу мэпсалъэ. Абы сыт щыгъуи щIыгъущ адыгэбзэр. Иджыри мурад куэд диIэщ, ар радио-гуэдзэным епха техническэ Iуэхухэращ. Сыт хуэдэ лэжьыгъэми зебгъэужь зэпыту щымытмэ, къэувыIэнущ. Дэ етхьэжьа Iуэхур нэхъыфI зэрытщIыным сыт щыгъуи яужь дитынущ. — Радиом къиту зэхыдох дэ фIыуэ тцIыху актерхэм, цIыху цIэрыIуэхэм я макъыр. Щылажьэхэр узэрыхуейуэ зэгъэпэща хъуа? — Радиом лэжьэн щыщIидзэм япэу дызыпэщIэхуа гугъуехьхэм ящыщщ адыгэбзэкIэ псалъэ радиоведущэ нэсхэр зэрыдимыIэр. А Iуэхум хэкIыпIэ къыхуэдгъуэтри, ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ къэбэрдей драмэ театрым и актерхэр Iуэхум къыхэтшащ. Ахэр дахэу къоджэ сабий таурыхъхэм. Рубрикэ нэхъыщхьэхэр къэзытыр утыкум дахэу щыпсэлъэфу, адыгэбзэ шэрыуэ яIурылъу, хэкум фIыуэ къыщацIыху Гумэ Маринэрэ Нэхущ Тимуррэщ. Абыхэм къинэмыщIауэ, дэ жыджэру къыддолажьэ нэгъуэщI лъэпкъхэм къахэкIа IэщIагъэлIхэри. — Иджырей телефон зыIыгъхэм ящIэ зи гугъу сщIынур: «Черкес ФМ» радиор къызэрежьэрэ Apple Music гуэдзэныр щIагъуэу къызэIусхыжкъым си щхьэкIэ. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, адыгэ макъамэрэ уэрэдрэ, адыгэбзэмрэ хъыбарыщIэхэмрэ абы сыщедэIумэ сфIэфIщ. Лъэпкъ хъугъуэфIыгъуэм зы налъэу хэува радиом и Iулыджым дяпэкIи зевгъэужьыну фи мурад? — Си гуапэщ цIыхухэм щхьэпэу къалъытэмэ, я гукъыдэжыр къиIэтмэ. Пэжу, апхуэдэ зыгуэрщ ар къыщIызэIутхари. НэгъуэщI щIыпIэхэм адыгэ уэрэдхэр къыщыплъыхъуэу, абы зэман тебгъэкIуадэу щымыту, «Черкес ФМ»-м жэщ-махуэм и сыт хуэдэ сыхьэти къызэIухи, уэрэд дахэ «щокIэрахъуэ». Ар цIыхухэм ягу дыхьэмэ, къагъэсэбэпмэ, ди мурадыр къыдэхъулIауэ аращи, адэкIэ дыбэкъуэнщ, нэхъри зедгъэужьынщ. Мыбы иджырей зэманым къигъэув жыпхъэхэм теухуауэ узэлэжьын куэд иIэщ — маркетинг, рекламэ, нэгъуэщI лъэныкъуэхэри. 2020 гъэм зэфIэдгъэкIын хуея Iуэхухэм ящыщ зыбжанэ къызэпиудащ COVID-19 -м дызыригъэува щытыкIэм. Ауэ ди къалэн нэхъыщхьэр — радиом и Iулыджыр Iыгъыныр, абы едэIухэм я гукъыдэжыр къэIэтыныр, абдеж сэбэп гуэрхэр щызэхахыныр — зэи зэпыдмыгъэууэ дызылэжьхэм ящыщщ. Си гугъэщ «Черкес ФМ»-м едэIухэм я бжыгъэм хэхъуэ зэпыту къекIуэкIыну. Дэ ар нэхъ щIэщыгъуэ, купщIафIэ, гъэщIэгъуэн щIынымкIэ тхузэфIэкI къэдгъэнэнукъым. — Упсэу, Тимур, уи мурадхэр Тхьэм къыуигъэхъулIэ. КъызэвнэкIа илъэсыр гъуэгуанэ кIыхьым и щIэдзапIэу Тхьэм къыщIигъэкI!
Комментарии