ШЫНТЫСЫ МАН ЭРЛИКТИ КОЬРСЕТКЕН

С овет аь с ке р л е р и Аф ганист аннан шыгарылганлы быйыл отыз уьш йыл толады. Афган кав гасы кут ы лганлы неше он йыллыклар озсалар да, он йылга созылган каегадынъ аькелген йойы млары , кы йы нлы клары кы рал ямагатынынъ эсиннен бир де кетпеек. Афганистаннынъ кавга йолларын коьплеген ерд есл ери м изд ей болы п, Н огай (а ь в е л д е А д ы - ге-Хабль районы) муниципал районынынъ Эркин-Юрт авылыннан ердесимиз Альберт Шугаибович Огурлиев те оьткен. Коьрген кыйынлыклары, йоьнъкиген йыллары буьгуьн де ясы уьйкен яшавшыдынъ коьз алдында турадылар. Альберт 1965 йылдынъ 3 карагысында толкыны терен Кобан сувы ны нъ ягасындагы Орак (соьле Э ркин-Ю рт) авы лы нда, куллыкшы ногай аьелде тувган. Аьелдинъ атасы Шугаиб оьмир узагы нда сол йыллардагы Орак кербиш заводында механик болып белсинли ислеген. Онынъ ян досы Аминат сол берекетли йылларда коьп заманнынъ бойында Эркин-Юрт СПК-сында секер ш увылдыр отаган, сонъ сол йы ллардагы авы лдынъ кийим тигуьв цехинде каныгыслы куллык эткен. Шугаиб эм Аминат оьз заманлары ман санаспай кеше-куьндиз куллык этип, аьелдеги балаларды нызамлыкта оьстирдилер. Альберт тувып-оьскен авыл мектебининъ 8 классын кутылып, Эркин-Шахар поселогындагы СПТУга (соьлеги аграрлык-техн о л о ги ял ы к кол л ед ж и) кенъ профильли тракторист-машинистке окымага туьскен. Колына кеспилик шаатламасын алган сонъ, Орак элининъ йигит улы 1984 йылда Совет аьскер сыдыраларына эрлик борышын толтырмага йолланган. Кызметин эки айдынъ бойында Узбекистанда ортак аьскерлеринде оьткен. Кыралда карантин билдирилгенде, оннан Афганистана йиберилген. Суьйтип, Альберт Огурл иев А ф га н и с та н н ы н ъ Шинданд провинциясында 1985 йылга дейим, оннан сонъ Гур провинциясы - нынъ Чакчиран каласына коьширилген. Мунда ногай яс БМП авыр юкли коьликте механик-айдавшы болган. - 1984 йылдынъ карагыс айында Узбекистаннан Афганистаннынъ Шинданд аэропортына келип туьстик. Мунда тез огына яшав баска болып коьринди. Тавлы ерлер, адырлы йоллар... Бизди аьскершилик авыр юкли машиналарга олтыртып, аьскерш илик боьликке аькеттилер. Артымыздан туьрли аьскершилик куьп-лер де келдилер. Баьриси де яс аьдемлер эдилер. Солардынъ и ш и н д е Э р к и н -Ш а х а р СПТУ-да бир куьпте окыган ердеслерим, йолдасларым Виталий Баисов, Артур Найманов, Али Найманов, Х асан Зитляуж ев, Руслан Сабанов бар эдилер. Онда бир-биримизди коьрип бек суьйиндик. Оннан сонъ баьримизди де туьрли аьскершилик кесекл ерге боьлдилер. М ени БМ П -ды нъ механик-айдавшысы этип салдылар. Мен аьскершилик колонналарды карап юрдим. Атылувлар ер-ерде эдилер, шонъкырлы яман йоллар ман айдадык. Бир кесек заманды йол уьстиннен оьтетаган отын (топливо) дуьдиклерди де каравыллап турдым. Уьйдегилер аьскерден Афганистанга йибергенлерин бас деп билмегенлер. Элбетте, бир кесек заман оьткен сонъ эситкенлер, ол заманда аьскердегиндей болып хатлар язып болмаган. Кеше-куьн демей, согыслар бардырылатаган эд ил е р. Бир кере биз душпанлар ман согысып, моджахедлердинъ аьскершилик складлары - отлы савытлар, медикаментлер сакланатаган тав кешуьвин алдык. Я наям аслы к согыслар коьп болдылар. Кавгады Аллах балалардынъ туьслерине эндирмесин. Йыл сайын дуныядан кеткен аьскерши тенълеримизди йылы эскеремиз, - деп кайгылы давазы ман эскерди Альберт Шугаибович сол авыр йылларды. Сол ялынлы кавгада йигит ердеслеримиз Хасан Зитляужев эм Артур Найманов баьтирлерше согысып, ян бергенлер. Олар оьмирге бизим юрегимизде яс болып калаяклар. Олар Совет Союзынынъ кубыла мажаларын коршалавга атланганлар. Уьйлерине кайтпаган яслардынъ аьр кайсысынынъ алдында сол коьрсеткен йигитликлери, шынты эрликлери уьшин басты тоьмен иемиз. Афганистанда ян берген Карашай-Шеркеш Республикасынынъ йигит улларына Черкесск каласынынъ Данъклык Аллеясында эстелик курылган. Онда аьр йылда да эскеруьв амалламалары озгарыладылар. Т у в га н Э р к и н -Ю р т авылына 1986 йылда, борышын аман-эсен толтырып, А.Огурлиев рядовойдынъ мертебеси мен кайткан. Кызметин намыслы толтырувы уьшин оькиметтинъ коьплеген савгаларына тийисли болган. Альб ертти нъ а ьске р ш и л и к кийим ининъ ом ы равы н Афганистаннынъ разылыклы хал кы ны нъ ордени, «Аьскершилик етимислери уьшин» эм тагы да коьп мерекели медальлер ярасыклайдылар. А. Огурлиев ортак б и л им л енд ируьв мектеплеринде окувш ылар ман озгары латаган я с -я в ка д ы па тр и о тл ы к анъында тербиялавга каратылган кызыклы йолыгысларда катнасады. Яслыгынынъ яркын шагында Ольга деген кыз бан аьел туь зге н . Ян досы О льга Н иколаевна ман бирге аьелде эки балады оьстирген. Тувнъышлары Адик (афганшы йолдасы Виталий Баисовтынъ атын берген), кенж епайлары Асият. Адик - Ставрополь крайынынъ Невинномысск кала полициясында прапорщ ик. У ьй л и-корал ы болган, соьле уьш баласы бар. Асият та киевге шыккан, аьели мен Янъы Уренгой каласында яшайды, балалар бавында тербиялавшы болып куллык этеди. Альберттинъ ян косагы Ольга Николаевна Черкесск каласындагы онкологиял ы к д и спа н се р и н д е куллык этеди. Буьгуьнлерде олардынъ ку